Natuurlijk wil ik het niet weten, maar over een paar maanden ben ik twintig jaar werkzaam in en voor het onderwijs: als docent (mbo, havo, vwo), als onderwijsadviseur en nu bijna 8 jaar als docent en coördinator aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. En al twintig jaar hoor ik dat de jeugd dommer wordt en het onderwijs slechter. Dat is niet vreemd. Vaak immers is al aangegeven dat dit sinds Plato al gezegd en geschreven wordt. Wat dat betreft is het opmerkelijk dat een steeds dommere jeugd er toch in geslaagd is om onze samenleving te ontwikkelen van de tijd van de oude Grieken naar de moderne technologie.
Ik zou de feiten wel eens willen zien waaruit klip en klaar blijkt dat de jeugd dommer wordt en het onderwijs slechter. En dan bedoel ik niet een feit zoals het recente inspectierapport, waarin een beperkt aantal opleidingen onderzocht is en waarin de geconstateerde tekortkomingen deels betrekking hadden op onder meer het ontbreken van duidelijke beoordelingscriteria. Dat de inspectie hier op wijst is volkomen terecht, maar de constateringen geven niet aan dat het nu slechter is dan vroeger. Sterker nog, in de tijd dat ik studeerde (jaren 80) ontbrak het mij als universitair student geheel aan inzicht op de beoordelingscriteria die bijvoorbeeld golden voor mijn afstudeerscriptie. Dat sommige zaken nu niet goed zijn, wil niet zeggen dat ze vroeger beter waren!
En of de jeugd dommer wordt? Een aantal jaren geleden voerden we aan de economische faculteit van de HAN een (inmiddels afschafte) integrale toets in na het eerste half jaar in de propedeuse. Volgens ons omvatte die toets de basiskennis waarover elke econoom (van commercieel econoom tot accountant) over zou moeten beschikken. Die toets hebben we destijds ook als docenten gemaakt en velen van ons (toch vrijwel allen econoom) zakten voor die toets. Dat deden studenten overigens ook massaal, maar dat is nog geen reden om aan te nemen dat de studenten dommer waren (hooguit konden we concluderen dat de studenten niet slimmer waren dan de docenten, wat maar goed is ook).
En toch, hoewel ik niet overtuigd ben van het feit dat de jeugd dommer wordt of het onderwijs slechter, is er natuurlijk wel wat aan de hand. Als variant op een bekende uitspraak kunnen we zeggen dat elk land het onderwijs krijgt dat het verdiend. En dan heeft Nederland alle recht op slecht onderwijs. We geven er weinig geld aan uit en nemen genoegen met relatief laag opgeleide docenten. Zo is een pretprofiel op het havo voldoende om de pabo te volgen en moeten we het niet raar vinden als onze basisschoolkinderen slecht leren rekenen, omdat ze - zeker als ze enig rekenkundig inzicht hebben - moeten opboksen tegen de volkomen wiskundige onwetendheid van hun docent. Bij ons op het hbo hebben we docenten rondlopen in schaal 10 (enkelen) en 11 (velen), terwijl het voortgezet onderwijs aan eerstegraders veelal schaal 12 kan (moet) bieden. Een academische graad wordt pas sinds kort weer gestimuleerd voor docenten in het hbo al is de waardering in financiële zin daar nog niet naar.
Een tweede ontwikkeling - die wellicht nog fundamenteler is - is dat de afgelopen decennia er voor het hoger onderwijs een financieringsstructuur gold die het zowel voor studenten als opleidingen aantrekkelijk maakte om studenten zo snel en makkelijk mogelijk af te laten studeren. Onderwijsinstellingen kregen hierdoor niet de prikkel om het niveau te verhogen. Let wel: ik zeg dat onderwijsinstellingen niet de prikkel kregen het niveau te verhogen, wat iets anders is dan de prikkel kregen om het niveau te verlagen, maar in een samenleving die steeds slimmer wordt moet ook het niveau van het onderwijs omhoog omdat het anders relatief achter blijft. Oftewel: de prikkel was er niet (integendeel) om slimmere studenten af te leveren, maar juist om het niveau niet te verhogen. Overigens is niet alleen de financieringsstructuur hier een voorbeeld van. Het verkorten van de 6-jarige doctoraalopleiding naar vier jaar is hier ook een voorbeeld van, evenals het politieke streven naar 50% hoger opgeleiden in dit land.
En nu de kern. Sinds Plato wordt geroepen dat de jeugd dommer wordt. Ik geloof dat niet, maar ik ben er wel van overtuigd dat het verschijnsel zich in de recente geschiedenis heeft voorgedaan. De generatie die rond 1985 stemrecht had heeft er bewust voor gekozen om het onderwijs steeds verder (financieel maar ook anderszins) uit te kleden. Die jeugd destijds die deze keuze heeft gemaakt, mag dus met recht dom genoemd worden. En ten tweede is de kwaliteit van het onderwijs niet meer of minder dan vijfentwintig jaar geleden. Maar in een samenleving die wil groeien, moet de kwaliteit groeien en is stilstand achteruitgang.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten