Iedere keer hoger onderwijs

Vandaag heb ik, voor het eerst sinds lange tijd, weer eens een halve dag op inspirerende wijze denkend en pratend over onderwijs, beter onderwijs, doorgebracht. Vele gedachten vloeiden over tafel, vele ervaringen en veel kennis werd uitgewisseld. En vele vragen gesteld.

Een van de vragen die op tafel kwam, was de vraag wat het "hoger" in "hoger beroepsonderwijs" eigenlijk is. Een terechte vraag. Want wat beroepsonderwijs is, dat weten we wel. Maar wat is nu eigenlijk dat "hoger"?

Een vraag waar volgens mij het hbo al mee worstelt sinds het valt onder dezelfde wetgeving als de universiteiten. In het buitenland "noemt" het hoger onderwijs zich "university". Nu ken ik de universiteit alleen als student, het hbo, evenals het mbo en het vo, als docent en onderwijsadviseur. En als ik eerlijk ben, het hbo lijkt evenals het mbo veel meer op het vo, dan op een universiteit. Qua inrichting, vormgeving, besturing, didactiek... qua alles.

Dat zou mogen verander. Door invulling te geven aan het begrip "hoger". En vandaag kwam, in het geamuseerde gesprek hierover, ineens het antwoord. Met hoger moeten we bedoelen: "iedere keer hoger". Iedere keer hoger in de zin dat de studenten van vandaag hoger zijn opgeleid dan de studenten van gisteren. Telkens weer, omdat we zo beroepsbeoefenaren opleiden die daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van hun beroep en vakgebied. De afstudeerder van vandaag moet "hoger" zijn dan die van vorig jaar, om zo die bijdrage te kunnen leveren.

Dat vereist een andere blik op het onderwijs. Niet meer de vooraf opgestelde leerplannen voor vier jaar, met vastgetimmerde leerdoelen en toetsing, maar een daadwerkelijk op ontwikkeling en onderzoek gericht curriculum moet centraal staan. In een samenleving waarin kennis vele malen sneller verouderd dan de menselijke huid, moeten en mogen we in dit "iedere keer hoger onderwijs" vandaag niet vastleggen wat we volgend jaar gaan doen. Dat weten we immers niet. Het idee bijvoorbeeld dat we nu al de toetsen kunnen maken die we over een jaar afnemen, veronderstelt dat er in het komende jaar zich geen belangwekkende ontwikkelingen in het vakgebied of beroep kunnen voordoen.

"Iedere keer hoger onderwijs" veronderstelt een visie die haaks staat op de huidige trent van vooraf vasttimmeren en vastleggen. Een visie die wars is van formats die tot op detailniveau vooraf worden ingevuld. Want "iedere keer hoger onderwijs" betekent dat we het iedere keer beter moeten doen. Beter, en niet slechter. Want dat laatste hebben we geprobeerd met het lager beroepsonderwijs. Dat is afgeschaft. Terecht. Want iedere keer lager, mag doen een onderwijsdoel zijn.